Daisy Ranoe: kunstenaar met een missie
De 28-jarige Daisy Ranoe noemt zichzelf Creative Director. Ze zet haar creatieve talent in om mensen te confronteren met ongemakkelijke waarheden over onrecht. Haar nieuwste installatie ‘De Dicht-bij-je-bed-show’ in de Oude Kerk van Delft confronteert het publiek met moderne slavernij en uitbuiting en de rol die je zelf speelt in het in stand houden van onrecht.
Opstaan tegen onrecht
‘Ik kan erg slecht tegen onrecht’, vertelt ze. ‘Ik vind het totaal onrechtvaardig dat alleen een kwestie van geluk en toeval bepalen dat je erbij zit zoals je erbij zit. En of je je best moet doen om in leven te blijven of niet’.
Daisy's gedrevenheid om op te staan tegen onrecht is enerzijds gewoon de aard van het beestje, maar heeft ook te maken met de rol van buitenstaander. Ze was vaak iemand die anders was. Op de lagere school was ze de enige met een kleurtje op de christelijke basisschool. En ook op de middelbare school voelde ze zich anders in de verder heel witte omgeving.
‘Ik heb wel eens gezegd: niemand zou een buitenstaander moeten zijn. En tegelijk leer je het meest als je een buitenstaander bent. Want dan zie je wie ook een buitenstaander is en wie zich niet op zijn gemak voelt’. Om aan te geven dat de gedrevenheid er al lang in zat, vertelt ze over vroeger: ‘Mijn zusje moest vroeger 50 cent terugkrijgen van een oudere jongen en die gast deed dat steeds maar niet. Dat vond ik zo oneerlijk! Ik heb hem persoonlijk aangepakt en hem tegen het schoolkluisje aangeduwd: ‘Je gaat het geld teruggeven!’ Voor mij was het gewoon een principezaak. Hij had meer macht, want hij was groter en sterker. Maar dat kon me niet schelen’.
Heb je zelf ervaring met armoede?
‘Nee, dat heb ik niet. Moet je eigenlijk zelf ervaring met iets hebben voor je erover mag praten? Is het niet juist goed om de armoede en uitbuiting te zien en vanuit wat je ziet te handelen?’
Ogen open in de kledingindustrie
Daisy's confrontatie met moderne slavernij begon tijdens een stage in de kledingindustrie. ‘Er kwamen pakketjes met samples van kleding. Pakketten uit India, die hadden een heel typische geur. Je rook als een pakket daar vandaan kwam. Ik weet nog dat ik dacht dat een dergelijk land opeens dichtbij kon zijn. Toen verdiepte ik me in de vraag: door wie is deze kleding eigenlijk gemaakt? In hoeverre heb je daar echt zicht op?’
Daisy's werk rond de expositie 'De Dicht-bij-je-bed-show' is een directe uitnodiging aan het publiek om na te denken over hun eigen bijdrage aan moderne slavernij.
‘In die periode las ik het boekje ‘De rozenkwekerij’, toevalligerwijs van IJM waar de huidige expositie mee is ontwikkeld. Het boek gaat over een rozenplantage en vertelt vanuit verschillende gezichtspunten over de rozenkwekerij, onder andere een jochie uit Amsterdam, een plantage-eigenaar, een controleur uit de Nederlandse bedrijven en mensen die zelf vastzitten in moderne slavernij. Het boekje las ik in één treinreis uit en bedacht: dat zal in de kledingindustrie hetzelfde gaan. Toen ben ik me verder gaan verdiepen in de kledingindustrie en besloot ik een half jaar geen kleding te kopen. Ik besefte: ik draag dus zelf bij aan onrecht’.
Het ongemak onder ogen zien
Daisy gaat de confrontatie aan en activisme is haar niet vreemd. Ze daagt daarom bezoekers uit om buiten hun comfortzone te treden en het onrecht in de wereld onder ogen te zien. Het willen zien is de eerste stap naar verandering!
Maar kan ik er wel wat aan doen?
Daisy reageert stellig: ‘Mensen zijn ook niet dom, hè! Mensen die weten, mensen die het willen zien, hebben een keuze om te veranderen. Online is zoveel nuttige informatie te vinden die je helpt om verantwoorde keuzes te maken!’
‘Ik werk ook als vrijwilliger met dak- en thuislozen en ik zal de laatste zijn die van hen verwacht dat ze niet voor een paar euro’s iets bij de Primark kopen. Maar de meeste mensen zijn echt in de gelegenheid om keuzes te maken. Tegen deze mensen zeg ik dat ze prima kunnen veranderen. Waarom het niet gebeurt, heeft te maken met onwil. Mensen zullen het vast lastig vinden om dat te horen, maar daar heb ik eerlijk gezegd geen boodschap aan.’
Andermans leed mag geen middel zijn om jezelf te verrijken.
Daisy Ranoe
Hoe kun je het onrecht leren zien?
‘Je moet er actief wat aan doen. We leven te veel in een bubbel waardoor dit onrecht onzichtbaar blijft. Je moet het willen zien. Je moet het opzoeken. Leer andere mensen kennen. En leer ze kennen zonder dat je er een oordeel over hebt!’
‘Een groot deel van de verandering begint dus bij bewustwording. Ik ben ook geen heilige en ik kom er ook niet goed vanaf, zelfs met alle vragen die ik hardop stel. Als je in een rijk westers land woont, is het bijna onmogelijk om niet bij te dragen aan andermans onrecht’.
Dat laatste is toch best een sombere constatering
‘We moeten er alles aan doen om zo dicht mogelijk bij een wereld te komen waarbij niemand onrecht wordt aangedaan. Laatst noemde mijn vriend het citaat van Socrates: ‘Het is beter om degene te zijn die onrecht aangedaan wordt, dan degene die aan onrecht doet’. En daar hebben zowel mijn vriend als Socrates gelijk in.
De Dicht-bij-je-bed-show: Daisy Ranoe en IJM over moderne slavernij is van 18 maart t/m 14 september te zien in de Oude Kerk van Delft. Daisy Ranoe werkt hier samen met de organisatie International Justice Mission om het publiek te confronteren met moderne vormen van slavernij en uitbuiting.